Phát triển bền vững không chỉ là xu hướng mà còn là yêu cầu tất yếu đối với các quốc gia và doanh nghiệp trong bối cảnh tài nguyên dần cạn kiệt và áp lực môi trường ngày càng gia tăng. Việc tuân thủ các chính sách, quy định và tận dụng các chương trình hỗ trợ sẽ giúp doanh nghiệp tối ưu hóa tài nguyên, giảm thiểu tác động tiêu cực và nâng cao trách nhiệm xã hội. Bài viết này cung cấp các thông tin về chính sách, quy định và hỗ trợ liên quan đến phát triển bền vững.
Tổng hợp các chính sách và quy định về phát triển bền vững tại Việt Nam
Việt Nam đã ban hành nhiều chính sách và quy định quan trọng nhằm thúc đẩy phát triển bền vững, thể hiện qua các văn bản của Đảng, Chính phủ và Nhà nước. Các văn bản này bao gồm nghị quyết, quyết định, luật và chiến lược, định hướng các mục tiêu và giải pháp cụ thể cho phát triển bền vững trên cả nước.
Dưới đây là tổng hợp các chính sách và quy định phát triển bền vững tại Việt Nam dựa trên các nguồn đã cung cấp:
1. Nghị quyết 136/NQ-CP (2020) về phát triển bền vững
- Xác định phát triển bền vững là yếu tố cốt lõi, kết hợp kinh tế, xã hội và bảo vệ môi trường.
- Nhấn mạnh vai trò của toàn dân, đảm bảo phát triển bình đẳng, không ai bị bỏ lại phía sau.
- Ứng dụng khoa học, công nghệ, chuyển đổi số làm động lực phát triển.
- Đề ra 17 mục tiêu phát triển bền vững, bao gồm: năng lượng sạch, bảo vệ tài nguyên, giảm bất bình đẳng, ứng phó biến đổi khí hậu…
- Đề xuất các giải pháp: hoàn thiện chính sách, truyền thông, huy động tài chính và hợp tác quốc tế.
- Giao nhiệm vụ cụ thể cho các bộ, ngành để thực hiện đến năm 2030.
2. Lộ trình thực hiện các mục tiêu phát triển bền vững
- Quyết định 622/QĐ-TTg (2017): Cụ thể hóa Chương trình nghị sự 2030 của Liên Hợp Quốc tại Việt Nam, gồm 17 mục tiêu và 115 chỉ tiêu chi tiết.
- Quyết định 841/QĐ-TTg (2023): Đưa ra lộ trình thực hiện các mục tiêu, quy định chỉ tiêu cần đạt đến năm 2025 và 2030.
- Bộ Kế hoạch & Đầu tư chịu trách nhiệm điều phối, theo dõi tiến độ thực hiện.
3. Các chiến lược quan trọng
- Chiến lược tăng trưởng xanh (2021-2030, tầm nhìn 2050): Cải thiện mô hình tăng trưởng, nâng cao sức cạnh tranh.
- Chiến lược biến đổi khí hậu đến năm 2050: Cam kết ứng phó với tác động môi trường.
- Chiến lược phát triển năng lượng (đến 2030, tầm nhìn 2045): Đảm bảo an ninh năng lượng, đẩy mạnh năng lượng sạch.
- Quy hoạch điện 8: Phát triển năng lượng tái tạo, giảm phụ thuộc vào điện than.
- Chương trình chuyển đổi số (đến 2030): Phát triển chính phủ số, kinh tế số và xã hội số.
- Chương trình sản xuất và tiêu dùng bền vững (2021-2030)
4. Khung pháp lý hỗ trợ
- Luật Bảo vệ môi trường 2020.
- Luật sử dụng năng lượng tiết kiệm, hiệu quả.
- Các quy định pháp luật khác về phát triển bền vững.
5. Chính sách thuế xanh cho doanh nghiệp phát triển bền vững
- Thuế tiêu thụ đặc biệt (TTĐB): Ưu đãi thuế cho các phương tiện sử dụng năng lượng sạch như xe điện, sinh học, đồng thời áp thuế cao với xe dung tích lớn (thường là xe có dung tích động cơ trên 1.500cc) – nhằm khuyến khích sử dụng các phương tiện thân thiện với môi trường.
- Thuế thu nhập doanh nghiệp (TNDN): Ưu đãi cho doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực môi trường như miễn thuế 4 năm, giảm 50% thuế trong 9 năm tiếp theo; thuế suất ưu đãi 10% cho toàn thời gian dự án.
- Thuế nhập khẩu: Miễn thuế cho thiết bị, vật tư sử dụng trực tiếp trong xử lý chất thải, sản xuất năng lượng sạch và tái tạo.
6. Hợp tác quốc tế
Việt Nam mở rộng hợp tác với các đối tác như EU để thúc đẩy chuyển đổi xanh, giảm phát thải và phát triển bền vững.
Nhìn chung, Việt Nam đã xây dựng khung chính sách toàn diện, từ mục tiêu, lộ trình đến trách nhiệm cụ thể, kết hợp nguồn lực trong nước và hợp tác quốc tế để đạt mục tiêu phát triển bền vững.
Các quỹ hỗ trợ doanh nghiệp chuyển đổi xanh tại Việt Nam
Quỹ Bảo vệ môi trường Việt Nam (Vietnam Environment Protection Fund – VEPF)
Là Quỹ Bảo vệ môi trường quốc gia. Quỹ Bảo vệ môi trường Việt Nam là tổ chức tài chính nhà nước trực thuộc quản lý của Bộ Tài nguyên và Môi trường.
Theo quy định tại Quyết định 78/2014/QĐ-TTg, Quỹ Bảo vệ môi trường có chức năng cho vay lãi suất ưu đãi, hỗ trợ, tài trợ lãi suất cho các chương trình, dự án và các hoạt động, nhiệm vụ bảo vệ môi trường, ứng phó biến đổi khí hậu không nằm trong kế hoạch ngân sách trên phạm vi toàn quốc.
Nguyên tắc hoạt động của Quỹ Bảo vệ môi trường được quy định tại Điều 3 Quyết định 78/2014/QĐ-TTg. Cụ thể:
- Quỹ Bảo vệ môi trường Việt Nam hoạt động không vì mục đích lợi nhuận nhưng phải bảo toàn vốn điều lệ và tự mình bù đắp các chi phí quản lý, Quỹ được miễn nộp thuế và các khoản nộp ngân sách đối với hoạt động trong lĩnh vực bảo vệ môi trường;
- Quỹ Bảo vệ môi trường Việt Nam chịu sự thanh tra, kiểm tra, kiểm toán về các hoạt động tài chính của Quỹ của cơ quan quản lý nhà nước;
- Quỹ Bảo vệ môi trường Việt Nam hoạt động công khai, minh bạch và bình đẳng.
Quỹ Đầu tư Xanh (Green Investment Funds)
Quỹ Đầu tư Xanh được thành lập nhằm hỗ trợ các doanh nghiệp và dự án có trách nhiệm với môi trường, giúp phát triển kinh tế bền vững đồng thời bảo vệ tài nguyên thiên nhiên. Các lĩnh vực ưu tiên của quỹ bao gồm:
- Năng lượng tái tạo (như điện mặt trời, điện gió, thủy điện)
- Công nghệ giảm phát thải carbon
- Các giải pháp quản lý chất thải, sử dụng tài nguyên hiệu quả.
Hiện nay, quỹ đầu tư xanh có ba loại chính: quỹ công (do nhà nước thành lập), quỹ tư nhân (do doanh nghiệp hoặc cá nhân đầu tư), và hợp tác công – tư (sự kết hợp giữa nhà nước và doanh nghiệp). Để nhận được đầu tư từ các quỹ này, doanh nghiệp cần thể hiện cam kết mạnh mẽ với phát triển bền vững, có chiến lược rõ ràng về bảo vệ môi trường, và cung cấp báo cáo minh bạch về hoạt động bền vững của mình.
Quỹ Schneider Electric
Quỹ Schneider Electric tập trung vào hỗ trợ đào tạo và cung cấp các giải pháp năng lượng bền vững cho cộng đồng, góp phần cải thiện chất lượng cuộc sống và nâng cao cơ hội việc làm. Các hoạt động chính của quỹ bao gồm đào tạo kỹ năng nghề về năng lượng cho thanh niên, hỗ trợ triển khai các giải pháp năng lượng an toàn và ổn định, cũng như thực hiện cứu trợ khẩn cấp thông qua chương trình Tomorrow Rising, giúp phục hồi hệ thống năng lượng tại các khu vực chịu ảnh hưởng bởi thiên tai và dịch bệnh. Các tổ chức phi chính phủ có thể đề xuất dự án để nhận tài trợ từ quỹ, miễn là phù hợp với các mục tiêu về phát triển bền vững mà quỹ hướng đến.
Ngoài ra trong Diễn đàn Kinh tế mới năm 2024, TS Cấn Văn Lực, Thành viên Hội đồng tư vấn Chính sách Tài chính Tiền tệ Quốc gia, đã kiến nghị thành lập quỹ chuyển đổi xanh để khuyến khích các lĩnh vực chuyển đổi xanh nhanh hơn thông qua các biện pháp khuyến khích và chế tài. Đề xuất này nhằm thúc đẩy doanh nghiệp chuyển đổi xanh bằng cả hỗ trợ tài chính và cơ chế ràng buộc. Quỹ sẽ giúp doanh nghiệp áp dụng công nghệ sạch, tiết kiệm năng lượng và tuân thủ tiêu chuẩn môi trường. Nếu được triển khai, quỹ sẽ góp phần xây dựng nền kinh tế xanh, phù hợp với xu hướng toàn cầu và cam kết khí hậu của Việt Nam.
Kinh nghiệm áp dụng chính sách phát triển bền vững từ các quốc gia tiên tiến
Kinh tế xanh dựa trên thị trường (Malaysia)
Malaysia tận dụng xu hướng chuyển đổi xanh để thu hút đầu tư vào xe điện, AI, năng lượng tái tạo và sản xuất chất bán dẫn. Chính phủ tạo môi trường thuận lợi bằng chính sách miễn thuế, đầu tư hạ tầng và hỗ trợ doanh nghiệp đổi mới.
Kinh tế xanh do nhà nước dẫn dắt (Đức)
Đức coi kinh tế xanh là chiến lược bảo vệ khí hậu, giảm phát thải và thúc đẩy kinh tế tuần hoàn. Chính phủ đóng vai trò quan trọng trong hoạch định chính sách, đảm bảo sự cân bằng giữa tăng trưởng kinh tế và bảo vệ môi trường.
Giảm phát thải và phát triển bền vững (Chile)
Chile đặt mục tiêu phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050, thúc đẩy năng lượng tái tạo, cải cách thuế xanh và đóng cửa nhà máy nhiệt điện than. Sự phối hợp chặt chẽ giữa các bộ, ngành giúp thực thi chính sách hiệu quả.
Ưu đãi tài chính cho khu công nghiệp sinh thái (Hàn Quốc, Malaysia, Singapore, Thái Lan)
Các nước này áp dụng chính sách tài chính linh hoạt như quỹ đầu tư chiến lược, miễn giảm thuế và hỗ trợ tài chính giúp doanh nghiệp tiếp cận công nghệ xanh, phát triển khu công nghiệp bền vững.
Quản lý đô thị thông minh (Mỹ, Ấn Độ, Kenya, Singapore)
- Mỹ, Ấn Độ: Đầu tư mạnh vào AI, Blockchain, năng lượng sạch.
- Kenya: Tích hợp công nghệ vào giáo dục, quản lý thiên tai.
- Singapore: Ứng dụng hệ thống giao thông thông minh và quản lý môi trường hiệu quả.
Các quốc gia tiên tiến đều chú trọng vào cam kết chính phủ, chính sách hỗ trợ doanh nghiệp, hợp tác công – tư và ứng dụng công nghệ để đạt mục tiêu bền vững. Việt Nam có thể tận dụng những bài học này, điều chỉnh linh hoạt theo điều kiện thực tế để tạo nền tảng vững chắc cho một nền kinh tế xanh và phát triển bền vững.
Cách doanh nghiệp Việt Nam tận dụng chính sách để phát triển bền vững
Việc tận dụng các cơ chế hỗ trợ, đổi mới công nghệ và xây dựng chiến lược phù hợp sẽ giúp doanh nghiệp nâng cao năng lực cạnh tranh, thu hút đầu tư xanh và hướng tới tăng trưởng bền vững. Dưới đây là những yếu tố quan trọng mà doanh nghiệp cần lưu ý để tận dụng chính sách và phát triển bền vững.
- Hiểu và tuân thủ quy định: Doanh nghiệp cần nắm rõ các chính sách và lộ trình phát triển bền vững để đảm bảo hoạt động phù hợp với tiêu chuẩn môi trường và xã hội.
- Xây dựng chiến lược bền vững: Chiến lược này nên phù hợp với định hướng chính sách, tập trung vào giảm ô nhiễm, quản lý vòng đời sản phẩm và ứng dụng công nghệ sạch.
- Tận dụng cơ chế hỗ trợ: Chính sách khuyến khích đổi mới công nghệ như AI, Big Data, IoT giúp tối ưu hóa hoạt động, giảm lãng phí và tăng cường phát triển bền vững.
- Phát triển chuỗi cung ứng xanh: Doanh nghiệp nên hợp tác với nhà cung cấp có cam kết bảo vệ môi trường và đáp ứng tiêu chuẩn bền vững.
- Đầu tư nghiên cứu và đổi mới: Việc áp dụng chiến lược ESG giúp doanh nghiệp linh hoạt trước biến đổi thị trường và tuân thủ chính sách phát triển bền vững.
- Thực hiện trách nhiệm xã hội (CSR): Kinh doanh bền vững cần gắn với trách nhiệm xã hội, đóng góp vào lợi ích cộng đồng theo định hướng chính phủ.
- Thu hút đầu tư xanh: Để nhận vốn từ quỹ đầu tư xanh, doanh nghiệp cần chứng minh cam kết môi trường, có chiến lược bền vững rõ ràng và báo cáo minh bạch.
- Kiểm kê khí nhà kính và báo cáo ESG: Công cụ như EcoCheck, VertZéro giúp theo dõi lượng phát thải, cải thiện hiệu suất môi trường và tạo uy tín với nhà đầu tư.
- Tham gia sáng kiến tài chính xanh: Kết nối với các mạng lưới tài chính xanh giúp doanh nghiệp tiếp cận nguồn vốn bền vững và mở rộng quan hệ hợp tác.
Xem thêm:
Phát triển bền vững ở Việt Nam Và Vai trò then chốt của Van Công nghiệp
Quy định về kiểm kê phát thải khí nhà kính tại Việt Nam
Tiêu chuẩn quốc tế liên quan đến kiểm kê và báo cáo khí nhà kính
Ecozen Group | Đồng Hành Cùng Doanh Nghiệp Chinh Phục Net Zero
