LOTUS là hệ thống tiêu chuẩn công trình xanh đầu tiên được thiết kế riêng cho thị trường xây dựng Việt Nam, do Hội đồng Công trình Xanh Việt Nam (VGBC) phát triển và triển khai tự nguyện. Để quản lý việc đánh giá và cấp chứng nhận LOTUS, cũng như tổ chức các chương trình đào tạo liên quan, VGBC đã thành lập Công ty TNHH Doanh nghiệp Xã hội Công trình Xanh Việt Nam.

Hiện nay, nhiều chương trình chứng nhận công trình xanh đã được xây dựng để phù hợp với các nhu cầu đặc thù của từng quốc gia. Tại Việt Nam, LOTUS, do VGBC phát triển, là một trong những chương trình chứng nhận công trình xanh toàn diện và phổ biến nhất, góp phần thúc đẩy xây dựng bền vững và thân thiện với môi trường.

Các tiêu chí đánh giá công trình xanh của tiêu chuẩn LOTUS 

Lotus đưa ra 7 nhóm tiêu chí dùng để đánh giá toàn bộ quá trình thi công xây dựng. Các nhóm tiêu chí Lotus gồm:

Năng lượng

Hạng mục năng lượng đưa ra yêu cầu về hiệu quả sử dụng năng lượng trong công trình, khuyến khích áp dụng các giải pháp giảm thiểu mức tiêu thụ năng lượng, giám sát tiêu thụ năng lượng và sử dụng năng lượng tái tạo.

Nước

Khuyến khích dự án giảm mức sử dụng nước, thực hiện các giải pháp sử dụng nước hiệu quả và tái sử dụng nước.

Vật liệu và Tài nguyên

Hạng mục vật liệu & tài nguyên khuyến khích dự án lựa chọn vật liệu bền vững, vật liệu có thành phần tái chế, vật liệu tái tạo nhanh và vật liệu địa phương. Ngoài ra, LOTUS khuyến khích dự án áp dụng các giải pháp giảm thiểu mức sử dụng bê tông, chuyển dòng rác thải để hạn chế nhu cầu xử lý, tiêu huỷ rác thải của công trình.

Sức khỏe và Tiện nghi

Hạng mục sức khỏe & tiện nghi hướng tới đảm bảo chất lượng môi trường bên trong công trình xây dựng qua các tiêu chí về thông gió, tiện nghi nhiệt và tiện nghi âm thanh. LOTUS khuyến khích dự án thực hiện giải pháp chiếu sáng tự nhiên và đảm bảo tầm nhìn ra bên ngoài công trình cho người sử dụng.

Địa điểm và Môi trường

Hạng mục địa điểm dự án & môi trường xung quanh đưa ra các tiêu chí về lựa chọn, thiết kế và quản lý khu vực xây dựng công trình. Cụ thể, LOTUS khuyến khích các giải pháp thiết kế cảnh quan thích ứng với điều kiện địa phương và tình trạng biến đổi khí hậu như phòng chống ngập lụt, giảm thiểu ô nhiễm. Khuyến khích những hình thức giao thông vận tải bền vững, giảm thiểu ô nhiễm ánh sáng, hạn chế hiệu ứng đảo nhiệt, và hạn chế ô nhiễm từ hoạt động thi công.

Nhìn chung, các giải pháp tại hạng mục địa điểm & môi trường đều hướng tới giảm thiểu tác động tiêu cực của công trình đối với môi trường tự nhiên và hệ sinh thái khu vực.

Quản lý

Hạng mục quản lý khuyến khích dự án thực hiện giải pháp thiết kế tích hợp, ứng dụng BIM (nghiệm thu – vận hành – chạy thử), cũng như các giải pháp quản lý khác để công trình đạt được hiệu năng vận hành cao nhất và giảm thiểu chi phí.

Hiệu năng vượt trội

Hạng mục hiệu năng vượt trội là cơ hội để dự án nhận thêm một số điểm thưởng, hạng mục có 2 cách để được thưởng điểm như: Áp dụng các giải pháp tiên tiến nhằm nâng cao hiệu năng của công trình lên vượt mức yêu cầu của LOTUS; hoặc áp dụng những sáng kiến, công nghệ mới, nằm ngoài phạm vi đề cập của LOTUS.

LOTUS và hệ thống tiêu chuẩn, quy chuẩn xây dựng Việt Nam

LOTUS áp dụng các quy định và tiêu chuẩn của Việt Nam trong các khía cạnh như:

1. Thiết lập các yêu cầu tại các điều kiện tiên quyết (ví dụ, đối với xử lý nước thải, dự án LOTUS cần đáp ứng các yêu cầu của QCVN 14:2008/BTNMT – Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về nước thải sinh hoạt hoặc QCVN 28:2010/BTNMT – Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về nước thải y tế)
2. Xây dựng phương pháp tính toán hiệu suất cải thiện của dự án LOTUS (ví dụ đối với vỏ công trình, dự án sẽ được cộng 1 điểm cho mỗi 10% OTTV trung bình của công trình giảm so với mức yêu cầu). yêu cầu của QCVN 09: 2013/BXD – Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về công trình xây dựng sử dụng năng lượng hiệu quả)
3. Xác định các yêu cầu theo tín chỉ LOTUS (ví dụ chất lượng nước tái chế, tái sử dụng hoặc nước mưa cần đáp ứng yêu cầu tối thiểu của QCVN 39: 2011/BTNMT – Quy chuẩn kỹ thuật chất lượng nước phục vụ tưới tiêu hoặc QCVN 02: 2009/BYT – Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về chất lượng nước sinh hoạt)

Trong trường hợp các tiêu chuẩn liên quan đã có tại Việt Nam, LOTUS sẽ ghi chép hoặc tích hợp các tiêu chuẩn đó vào nội dung bắt buộc trong các mục. Trên thực tế, ngành xây dựng Việt Nam tham khảo rất nhiều từ các tiêu chuẩn quốc tế. Do đó, VGBC ưu tiên cao hơn cho việc triển khai và nâng cao nhận thức về các tiêu chuẩn trong nước. Việc tích hợp các tiêu chuẩn quốc tế (như ASHRAE 62.1, ASHRAE 55, NSF/ANSI Standard 350,…) có tác dụng bổ sung và hoàn thiện các tiêu chuẩn Việt Nam hiện có.

Thang điểm đánh giá LOTUS

Chứng nhận LOTUS bao gồm 4 cấp độ đánh giá, dựa trên số điểm các dự án đạt được qua các tiêu chí bắt buộc và tự nguyện:

• LOTUS Certified: Dự án đạt ít nhất 40% tổng số điểm (không bao gồm điểm thưởng).
• LOTUS Silver (Bạc): Dự án đạt tối thiểu 55% số điểm.
• LOTUS Gold (Vàng): Dự án đạt từ 65% tổng số điểm.
• LOTUS Platinum (Bạch kim): Dự án đạt ít nhất 75% số điểm.

Các bước chi tiết để đạt chứng nhận LOTUS

Lựa chọn Hệ thống đánh giá phù hợp và nghiên cứu khả thi

Hiện tại Hội đồng Công trình xanh Việt Nam (VGBC) đã phát triển 6 chương trình LOTUS cho 6 nhóm công trình khác nhau, cụ thể:

• LOTUS NC v3, dành cho các công trình xây mới có tổng diện tích sàn (GFA) từ 2.500 m2 trở lên (cả công trình nhà ở và phi nhà ở)
• LOTUS BIO, dành cho công trình đang vận hành
• LOTUS Homes, dành cho các công trình nhà ở đơn lẻ
• LOTUS SB, dành cho các công trình phi nhà ở có quy mô nhỏ (GFA dưới 2.500 m2)
• LOTUS Interiors, dành cho các dự án hoàn thiện nội thất
• LOTUS Small Interiors, dành cho các dự án hoàn thiện nội thất quy mô nhỏ (diện tích dưới 1.000 m2).

Đồng thời với việc lựa chọn chương trình LOTUS phù hợp, đây cũng là thời điểm lý tưởng cho đại diện dự án đặt ra các mục tiêu xanh cụ thể cho dự án (ví dụ mức chứng nhận cần đạt, tỷ lệ tiết kiệm năng lượng, nước hoặc các chỉ tiêu khác về hiệu năng cho tòa nhà). Đây cũng là thời điểm tốt để tiếp cận các đơn vị tư vấn xanh để nghiên cứu khả thi.

Đăng ký dự án với VGBC

Đại diện Dự án thông báo cho VGBC ý định thực hiện dự án theo LOTUS bằng cách gửi Mẫu Đăng ký dự án. Hai bên ký kết thỏa thuận Đánh giá công trình xanh LOTUS, đại diện dự án tiến hành thanh toán phí đăng ký & phí đánh giá dự án.

Sau khi hoàn thành Đơn Đăng ký, dự án cần nộp Phí Đăng ký: 11.000.000 đồng (không áp dụng cho LOTUS Homes, LOTUS SB và LOTUS SI) và ký Thỏa thuận.

Thiết kế và trình nộp Hồ sơ Thiết kế

Trong trường hợp lý tưởng, ở giai đoạn này đội dự án nên có sự tham gia của chuyên gia tư vấn công trình xanh, và có thể là một số tư vấn khác về năng lượng, MEP, v.v để phối hợp với kiến trúc sư trong việc phân tích, lựa chọn các phương án thiết kế kể từ giai đoạn thiết kế cơ sở. Các giải pháp thiết kế thụ động (passive design) hợp lý và công cụ mô phỏng năng lượng nên được tham khảo càng sớm càng tốt.

Đánh giá Hồ sơ Thiết kế

Sau khi giai đoạn thiết kế hoàn tất, Đại diện Dự án có lựa chọn (nhưng không bắt buộc) trình nộp hồ sơ để VGBC đánh giá cho Giai đoạn Thiết kế. Đây là cơ hội cho đội dự án đánh giá và cải thiện các giải pháp thiết kế xanh trước khi quá trình thi công bắt đầu.

Đại diện Dự án sẽ nộp một Mẫu Thông báo cho VGBC, trong đó thông báo ngày mà Đại diện Dự án dự kiến sẽ trình nộp bộ hồ sơ hoàn thiện phục vụ cho việc đánh giá LOTUS. Trong vòng 8 tuần kể từ ngày nhận được hồ sơ trình nộp đầy đủ, VGBC sẽ hoàn thành việc Đánh giá và trả về Báo cáo Kết quả Đánh giá LOTUS (Giai đoạn Đánh giá Hồ sơ Thiết kế).

Nếu dự án đạt đủ điểm, VGBC sẽ cấp Chứng nhận LOTUS Tạm thời. Chứng nhận Tạm thời hết hạn sau khi dự án hoàn công được 18 tháng.

Thi công và trình nộp Hồ sơ hoàn công

Trong quá trình thi công, nhà thầu cần phối hợp chặt chẽ với đơn vị tư vấn thiết kế và đơn vị tư vấn công trình xanh để đảm bảo thực hiện các chiến lược, giải pháp xanh liên quan đến nhà thầu hoặc do nhà thầu chịu trách nhiệm, có phân công rõ ràng trong việc thu thập chứng cứ và chuẩn bị Hồ sơ đánh giá Giai đoạn Hoàn công.

Đánh giá Hồ sơ Hoàn công

Tương tự giai đoạn đánh giá Hồ sơ Thiết kế, VGBC sẽ đánh giá Hồ sơ Hoàn công trong thời gian tối đa 8 tuần (kể từ ngày VGBC nhận được hồ sơ hoàn chỉnh). Sẽ có 6 bước trong quá trình này:

• Bước 1: Đại diện dự án trình nộp hồ sơ đánh giá
• Bước 2: Kiểm tra nhanh hồ sơ trình nộp
• Bước 3: Chỉ định chuyên gia đánh giá LOTUS
• Bước 4: Phản hồi về hồ sơ dự án
• Bước 5: Bản thảo Kết quả Đánh giá (Assessment Report) được PAC soạn và trình Ủy ban Kỹ thuật LOTUS (LOTUS Review Committee) kiểm tra và xác nhận
• Bước 6: Trả kết quả. Báo cáo Kết quả Đánh giá Chính thức (Full Assessment Report) sẽ được VGBC trả về trong vòng 8 tuần kể từ ngày trình nộp hồ sơ đầy đủ. Đại diện Dự án sẽ gửi xác nhận chấp nhận kết quả đánh giá hoặc yêu cầu phúc tra (appeal). Yêu cầu phúc tra cần được gửi trong vòng 30 ngày kể từ khi nhận được Báo cáo Kết quả Đánh giá Chính thức. Các hồ sơ trình nộp bổ sung cần chứng minh được là các tiêu chí hoặc điều kiện tiên quyết đã đạt được trong thực tế. Các yêu cầu phúc tra sẽ được xem xét bởi PAC và trả lời trong vòng 8 tuần.  

Lợi ích đạt chứng nhận LOTUS

• Tiết kiệm chi phí: Tiết kiệm 30% năng lượng điện, 50% nước sinh hoạt, giảm  50-90% rác thải và giảm 35% khí thải cacbon
• Cải thiện hiệu suất: Tăng hiệu quả sử dụng tài nguyên và chất lượng môi trường sống, làm việc.
• Bảo vệ môi trường: Giảm khí thải và lãng phí, hỗ trợ phát triển bền vững.
• Nâng cao thương hiệu: Tăng uy tín, thu hút nhà đầu tư và khách hàng.