Bùn thải phát sinh từ hệ thống xử lý nước thải công nghiệp thường chứa nồng độ cao các chất ô nhiễm và được xếp vào nhóm chất thải nguy hại theo quy định hiện hành. Theo Luật Bảo vệ môi trường 2020 cùng các văn bản hướng dẫn (Nghị định 45/2022/NĐ-CP và Thông tư 02/2022/TT-BTNMT), bùn thải phải được quản lý nghiêm ngặt như chất thải nguy hại.
Cụ thể, bùn thải từ hệ thống xử lý nước thải (HTXLNT) thường thuộc mức “ngưỡng 2 sao” (Chất thải nguy hại – CTNH nhóm nguy hại), do đó doanh nghiệp phải ký hợp đồng với đơn vị có giấy phép thu gom và xử lý chất thải nguy hại để thu gom, lưu giữ và xử lý bùn thải theo quy định. Nhà máy cần phân loại, phân tích tính chất bùn thải, đăng ký mã CTNH tương ứng và lập hồ sơ chứng nhận phân định (nếu cần) để tuân thủ các quy định pháp luật về môi trường.
Tác động với nhà thầu và chủ đầu tư
Việc không tuân thủ quy định quản lý bùn thải nguy hại sẽ gây rủi ro lớn cho cả nhà thầu và chủ đầu tư. Các hành vi vi phạm (như không ký hợp đồng xử lý CTNH hoặc xả thải bùn chưa qua xử lý) bị xử phạt nặng. Cụ thể, khung phạt đối với tổ chức có thể lên đến hàng trăm triệu đồng: ví dụ, phạt từ 400–800 triệu đồng cho trường hợp tự xử lý bùn thải sai quy trình.
Nếu vi phạm nghiêm trọng (xả thải chưa xử lý, không có giải pháp thu gom, v.v.) sẽ còn bị áp dụng biện pháp bổ sung như đình chỉ hoạt động theo quyết định xử phạt hành chính. Ngoài ra, doanh nghiệp còn phải chịu chi phí khắc phục hậu quả ô nhiễm, thu hồi giấy phép môi trường… Ở góc độ kỹ thuật, nhà thầu xử lý nước thải cần thiết kế đầy đủ khu vực thu gom – lưu chứa bùn (chống thấm, có mái che) và bàn giao đúng chủng loại cho đơn vị xử lý. Chủ đầu tư cần kiểm tra quy trình nghiệm thu bùn thải, giám sát vận hành hệ thống xử lý nước thải và lưu giữ nhật ký, báo cáo định kỳ đầy đủ.
Checklist tuân thủ pháp lý & kỹ thuật
- Khu lưu chứa bùn tạm thời: Có khu vực lưu chứa riêng, nền chống thấm, có mái che, đảm bảo ngăn rò rỉ ra môi trường.
- Báo cáo phân định tính chất bùn: Lấy mẫu phân tích để xác định bùn thải có phải là chất thải nguy hại hay không (theo QCVN 50:2013/BTNMT về ngưỡng nguy hại bùn). Nên có báo cáo kết quả phân tích lưu trữ.
- Đăng ký mã chất thải nguy hại: Đăng ký mã CTNH tương ứng cho loại bùn phát sinh với cơ quan chức năng (đăng ký “chủ nguồn thải” CTNH). Hành vi không đăng ký sẽ bị phạt từ 20–40 triệu đồng đối với tổ chức.
- Hợp đồng xử lý CTNH: Ký hợp đồng thu gom, vận chuyển, xử lý bùn thải với đơn vị có chức năng (có giấy phép xử lý CTNH) trước khi khối lượng bùn tăng lên. (hợp tác với đơn vị không có phép là vi phạm nghiêm trọng.)
- Sổ theo dõi, báo cáo định kỳ: Lập sổ quản lý chất thải nguy hại, ghi chép khối lượng bùn phát sinh hàng ngày. Báo cáo định kỳ về lượng và tính chất bùn thải theo quy định (nộp Sở TN&MT địa phương, cập nhật hệ thống quản lý CTNH) để chứng minh tuân thủ.
Khuyến nghị hành động
- Thiết kế khu phơi khô bùn và máy ép bùn: Dự phòng sân phơi bùn hoặc đầu tư máy ép bùn, băng tải ép bùn để giảm thể tích trước khi vận chuyển; vừa tiết kiệm chi phí vận chuyển vừa thuận tiện quản lý.
- Trang bị công cụ giám sát: Tích hợp hệ thống đo lường khối lượng bùn (cân điện tử) và camera giám sát khu lưu chứa bùn. Đối với KCN lớn, nên kết nối hệ thống này vào trung tâm quan trắc tự động để chủ đầu tư và ban quản lý KCN kiểm soát.
- Phối hợp sớm với tư vấn môi trường: Từ giai đoạn thiết kế, phối hợp với đơn vị tư vấn môi trường để dự báo chính xác khối lượng bùn thải, phương án xử lý cuối cùng và chi phí xử lý. Điều này giúp tránh phát sinh chi phí bất ngờ và đảm bảo quy trình nghiệm thu, phê duyệt hồ sơ môi trường đúng quy định.
Tuân thủ nghiêm ngặt quy định quản lý bùn thải – CTNH không chỉ giúp nhà thầu và chủ đầu tư tránh bị xử phạt mà còn bảo vệ môi trường, uy tín doanh nghiệp. Công tác này cần được lồng ghép trong quy trình thiết kế, vận hành và đánh giá môi trường của hệ thống xử lý nước thải công nghiệp.
Bài viết liên quan
Tiêu chuẩn quản lý môi trường iso 14001:2015
Hướng dẫn tuân thủ luật an toàn hóa chất trong nhà máy
Top 5 việc phải làm đề quản lý nguy hại từ nước thải
Tiêu chuẩn hệ thống xử lý nước thải tập trung kcn
Trọn bộ hồ sơ và quy trình xin giấy phép xả thải
Kinh nghiệm triển khai hệ thống giám sát nước thải
Những thông số bắt buộc khi thiết kế hệ thống xử lý nước thải
